Piłka nożna jest najpopularniejszą dyscypliną sportu i nie bez powodu nazywana jest „królową sportu”. Piłką nożną na co dzień zajmuje się ponad 300 milionów ludzi na całym świecie. Historia współczesnej piłki nożnej rozpoczyna się w połowie XIX wieku w Anglii i dlatego tez Anglia uznawana jest za kolebkę współczesnego futbolu. Jednak w gry z udziałem piłki grano na całym świecie już w starożytności.

Starożytność

              Odkrywane przez archeologów świadectwa historyczne w postaci różnego rodzaju malowideł, fresków, rzeźb, przekazów pisemnych itd. dowodzą, że w gry z udziałem przedmiotów podobnych do piłki grano już w starożytności w wielu różnych kulturach na całym świecie. W starożytnych Chinach, Japonii, Egipcie a także Aztekowie i Majowie w przedkolumbijskiej Ameryce oraz Grecy i Rzymianie w antycznej Europie znali gry, w których piłki wykonane z wypchanych skór lub pęcherzy zwierząt przenoszono rękami lub nogami do jakiegoś określonego celu wedle jakichś zasad. W starożytności w zależności od kultury gra z piłką traktowana była jako dobre ćwiczenie dla żołnierzy lub też była częścią rytuałów i obrzędów religijnych lub też grano dla relaksu.
              W antycznej Europie do rozpowszechnienia gry z udziałem piłki przyczynili się Rzymianie. Wśród żołnierzy legionów Imperium Rzymskiego bardzo popularna była gra o nazwie „harpastum”, którą Rzymianie prawdopodobnie przejęli od podbitych Greków. Spekuluje się, że właśnie z niej może wywodzić się piłka nożna i rugby. Wraz z rzymskimi legionami gra harpastum docierała w różne zakątki Europy. Między innymi na tereny dzisiejszej Francji, Włoch oraz Wielkiej Brytanii. W każdym z tych regionów Europy gra w piłkę ewoluowała w innym kierunku jednakże najbardziej podatny grunt i największe zainteresowanie piłka znalazła na Wyspach Brytyjskich.

Średniowiecze

              Kiedy Imperium upadło a Rzymianie odeszli z Wysp Brytyjskich znajomość prawdziwej gry harpastum zaczęła powoli zanikać jednak piłka pozostała i z czasem zaczęła zdobywać na wyspach coraz większą popularność. W średniowiecznej Brytanii, mówiąc delikatnie, prosty lud (grali w to tylko ludzie z najniższych warstw społecznych) oszalał na punkcie gry w piłkę, a ówczesny mecz przypominał pospolite ruszenie. Grano praktycznie wszędzie gdzie się tylko dało, a więc na ulicach i placach w miastach oraz na łąkach, polach i pastwiskach na wsiach. Nie było wydzielonego boiska, każda piłka była inna a liczba graczy dowolna. Często grały przeciwko sobie całe wsie, miasteczka czy parafie. Gracze tratowali wszystko na swojej drodze. Ogrodzenia, płoty, żywopłoty, uprawy, roślinność, szyby w oknach i inne przeszkody nie miały z nimi szans. Piłka była kopana, rzucana, noszona pomiędzy bramkami stojącymi niekiedy o całe… mile od siebie. Gra była spontaniczna, brutalna, chaotyczna i pozbawiona jakichkolwiek reguł. Nie można było jedynie zabijać przeciwników. Wszystkie inne sposoby odebrania piłki rywalowi były dozwolone, w związku z tym rywalizacja była wyjątkowo ostra i nie przebierano w środkach. Tak więc w trakcie gry notorycznie dochodziło do różnego rodzaju wypadków, zranień, złamań kości i innych poważnych urazów, które często kończyły się kalectwem a nawet śmiercią zawodnika, ponieważ średniowieczna medycyna nie potrafiła jeszcze leczyć takich poważnych kontuzji.
              Gra w piłkę powodowała duże zamieszanie w całej okolicy, kończyła się poważnymi stratami w ludziach i mieniu oraz odrywała ludzi od ich prac a żołnierzy od ćwiczeń z bronią. Co w średniowieczu, epoce wojen trwających niekiedy dziesiątki lat, było poważnym minusem gry w piłkę. Doszło do tego, że w XIV i XV wieku królowie Anglii, Szkocji oraz Francji uznali grę w piłkę za przestępstwo i próbowali całkowicie zabronić gry wydając cały szereg ograniczeń, zakazów i nakazów. Władców poparł Kościół, który zabronił grać w piłkę duchownym. Niestety dla władców była to walka z wiatrakami, ponieważ zamiłowanie do gry w piłkę wśród prostych ludzi było tak wielkie, że nie odstraszały ich nawet królewskie lochy ani topór kata za złamanie zakazu. Jednakże w tamtym okresie piłka opuściła mury miejskie i zadomowiła się na okolicznych łąkach i pastwiskach. Być może stąd wywodzi się zielona murawa na dzisiejszych boiskach.
              Właśnie wtedy kiedy zwalczano grę w piłkę na przełomie XIV i XV zaczęło pojawiać się określenie „football”. W różnego rodzajach aktach prawnych zabraniających gry w piłkę, które zachowały się do dziś historycy odnajdują słowa foteball, footeball, foot-ball oraz foot ball. Jednak wtedy określenie to obejmowało wszystkie gry z udziałem piłki, w które grało się na własnych nogach.

Wiek XVI, XVII i XVIII

              Gdy w Anglii i Szkocji zwalczano grę w piłkę to we Włoszech, szczególnie w rejonie Florencji i Wenecji, piłka miała się znakomicie i rozwijała się w najlepsze. Włoska odmiana piłki, która najprawdopodobniej także wywodzi się od rzymskiego harpastum, nosiła nazwę „calcio” i pewnie dlatego taką nazwą określa się obecnie football we Włoszech. Calcio zdecydowanie różniło się od piłki uprawianej na wyspach. Calcio to gra spokojna, uporządkowana, przeznaczona dla arystokracji i co najważniejsze posiadająca jakieś reguły gry. Mecze rozgrywano w mieście na ściśle określonym terenie, na przykład na jakimś dużym placu, który służył za boisko; drużyna liczyła konkretną ilość zawodników; był też sędzia a nawet sędziowie liniowi; grano używając i rąk i nóg; spotkanie trwało około pięćdziesiąt minut a wygrywał zespół, który zdobył więcej punktów.
              W drugiej połowie XVI wieku we Włoszech zaczęto pisać o zaletach gry w piłkę w książkach medycznych oraz spisywać jej zasady. W 1580 roku pochodzący z Florencji pisarz, krytyk i kompozytor Giovanni de Bardi napisał pierwszy podręcznik do nauki gry calcio. Być może jeden z tych podręczników przywędrował z Włoch do Anglii gdzie piłka nie był już prześladowana jak w średniowieczu. W XVI wieku gra w piłkę na wyspach wróciła do łask i znowu była popularna. Jakby tego było mało to jeszcze zainteresowali się nią ludzie z wyższych sfer i próbowali nawet zreformować grę w piłkę dodając do niej reguły stosowane we włoskim calcio, aby nie była taka brutalna i nieobliczalna jak dawniej.
              Największym miłośnikiem piłki w XVI wiecznej Anglii był Richard Mulcaster, absolwent elitarnej szkoły dla arystokracji Eton College a następnie pedagog i dyrektor Szkoły Kupców Krawieckich i Szkoły Św. Pawła. W 1581 roku w jednej ze swoich publikacji na temat prawidłowego rozwoju dzieci zachwalał zalety gry w piłkę. Uważał on, iż gra w piłkę, która sprawia dzieciom tyle radości ma również walory edukacyjne a także pozytywnie wpływa na ich sprawność i rozwój fizyczny. Ponadto stwierdził, że piłka stałaby się grą przyjemniejszą, ciekawszą i wzbudzałaby większe zainteresowanie w wyższych kręgach, gdyby nie była taką brutalną, chaotyczną i pozbawioną reguł bieganiną i kopaniną. Następnie sam zaproponował kilka usprawnień, między innymi: wprowadzenie drużyn złożonych z małej liczby zawodników; przydzielenie każdemu członkowi zespołu konkretnej roli; wprowadzenie sędziego, który będzie eliminował brutalne zagrania za pomocą surowych kar oraz wprowadzenie trenerów szkolących zespoły. Dzięki tym zmianom piłka stała się bardziej zorganizowana i zaczynała przypominać dzisiejszą przez co uznaje się go za ojca wczesnego footballu.
              Mimo iż początkowo piłka była rozrywką najniższych i najbiedniejszych klas społecznych zachowane dokumenty historyczne dowodzą, że już od średniowiecza w Anglii grą w piłkę zajmowali się także uczniowie college’ów oraz studenci renomowanych angielskich uniwersytetów, a więc przedstawiciele arystokracji i ogólnie wyższych warstw. Początkowo robili to poza szkołami jednak już w drugiej połowie XVI wieku piłka trafiała oficjalnie do programu zajęć wielu szkół w różnych regionach Brytanii. W XVII wieku znalazła się w programie zajęć Uniwersytetu Cambridge, który był jednym z najstarszych i najbardziej prestiżowych uniwersytetów na wyspach i w ogóle w całej Europie.

  Najlepsi piłkarze w historii - statystycznie | RANKING

Wiek XIX w piłce nożnej

              Stopniowo piłka opanowała wszystkie szkoły, college i uniwersytety. Gra w piłkę traktowana była jako forma rekreacji i ćwiczeń fizycznych dostosowanych do możliwości infrastrukturalnych szkoły, a więc było tak, że co szkoła to inne zasady gry. Nie da się ukryć, że to właśnie środowiska szkolne i akademickie przyczyniły się do rozwoju piłki w pierwszej połowie XIX wieku w Wielkiej Brytanii. W tamtych czasach życie nie było łatwe, robotnicy i ich dzieci musieli pracować po 12 godzin dziennie a czasem i dłużej przez 6 dni w tygodniu. Nic zatem dziwnego, że nie mieli ani chęci ani czasu zajmować się grą w piłkę. Tak więc piłka przestała być sportem tak masowym i powszechnym wśród najuboższych jak przed wiekami. Na zabawy z piłką czas miała głównie młodzież szkolna.
              Na początku XIX wieku football uprawiany na wyspach wciąż był krzyżówką dzisiejszej piłki nożnej i rugby. Nie było odgórnych reguł, każdy grał jak chciał wedle własnych zasad. W ogólnym zarysie ścierały się dwa obozy: jeden obóz jak na przykład szkoła w Rugby (Rugby School) preferował noszenie i rzucanie piłki a drugi obóz jak na przykład Eton College i Uniwersytet Cambridge preferował kopanie piłki i drybling. W 1823 roku na uniwersytecie w Cambridge wprowadzono zakaz używania rąk w grze. I to był moment, w którym w footballu doszło do podziału na piłkę nożną i rugby.
              Dzięki rewolucji przemysłowej, która rozpoczęła się w Anglii w XVIII wieku, już w XIX wieku Wielka Brytania stała się najbardziej rozwiniętym krajem na świecie. W latach 1830-1850 sieć linii kolejowych pokryła cały kraj. Pojawienie się kolei umożliwiającej szybki transport dużych grup ludzi na większe odległości sprawiło, że mecze pomiędzy szkołami z różnych miejscowości nagle stały się możliwe. Jednak tak było tylko w teorii, bo w praktyce trudno było rozegrać jakikolwiek mecz skoro każdy grał „po swojemu”. Rozwiązano to w prosty sposób, mecz dzielono na dwie połowy i jedną połowę rozgrywano według reguł gospodarzy a drugą połowę według zasad gości. Prawdopodobnie stąd wywodzi się dzisiejszy podział meczu na dwie połowy. Jednak nie było to rozwiązanie satysfakcjonujące i podjęto próby ujednolicenia przepisów.
              W 1848 roku z inicjatywy przedstawicieli Uniwersytetu Cambridge doszło do spotkania przedstawicieli kilku szkół: Cambridge, Eton, Harrow, Rugby, Winchester oraz Shrewsbury. Spotkanie miało na celu stworzenie spójnych zasad gry w piłkę akceptowanych przez wszystkich. Po 8 godzinnej debacie powstał regulamin do gry w piłkę. Zawarte w nim reguły gry wyraźnie były przeciwne używaniu rąk w grze i faworyzowały kopanie piłki. Śmiało można powiedzieć, że był to pierwszy regulamin do gry w piłkę nożną, który dziś nazywany jest „Cambridge Rules”. Regulamin ten szybko rozpowszechnił się w szkołach i na uczelniach. Poza środowiskami szkolnymi nie był popularny.
              Niestety nie zachowała się żadna kopia regulaminu z 1848 roku. W bibliotece Shrewsbury School mają natomiast kopię Cambridge Rules z 1856 roku, która nosi wielce wymowną nazwę „The Laws of the University Foot Ball Club”. Uniwerystet traktuje tą okoliczność jako dowód na to, iż pierwszym klubem piłki nożnej był ich własny klub „Cambridge University AFC”. Niektóre źródła uniwersyteckie idą nawet dalej i twierdzą, że klub nie został założony dopiero w 1856 roku ale istniał przy uniwersytecie już przed rokiem 1840. Jakby nie było klub ten funkcjonuje do dziś i aktualnie występuje w 7 lidze angielskiej.

Sheffield Football Club – pierwszy klub piłki nożnej

              W pierwszej połowie XIX wieku na Wyspach Brytyjskich zaczęły powstawać pierwsze kluby i towarzystwa sportowe, które w swoim programie oprócz sportów typu zapasy, krykiet, jeździectwo miały również i football. Następnie zaczęły pojawiać się kluby sportowe zajmujące się wyłącznie footballem:
  – w 1839 r. „Barnes Rugby Football Club” w Londynie (data poddawana jest w wątpliwość i wiele źródeł sugeruje rok 1862),
  – w 1843 r. „Guy’s Hospital Rugby Football Club” w Londynie,
  – w 1850 r. „Durham School Football Club” w Durham,
  – w 1850 r. „Lempeter Town Rugby Football Club” w Lempeter (data poddawana jest w wątpliwość i wiele źródeł sugeruje rok 1875),
  – w 1854 r. „Dublin University Football Club” w Dublinie.
Wszystkie te kluby preferowały jednakże rugby football a nie typową piłkę nożną.
              Zimą 1855 roku członkowie Sheffield Cricket Club (klub krykieta) zaczęli nieoficjalnie grać w piłkę w wersji kopanej, aby pozostać w formie do nowego sezonu krykieta. Kopanie piłki tak im przypadło do gustu, że dwa lata później dwaj członkowie tego klubu, Nathaniel Creswick oraz William Prest, postanowili założyć prawdziwy klub piłkarski. Oficjalne otwarcie klubu „Sheffield Football Club” odbyło się w dniu 24 października 1857 roku w Parkfield House w Sheffield. Klub ten nie wywodził się ze środowisk szkolnych ani nie był z nimi powiązany i pewnie dlatego nie grał w piłkę według „Cambridge Rules”. Pomimo, że w Sheffield podobnie jak w Cambridge wolano piłkę kopać a nie nosić ją i rzucać to jednak od samego początku w klubie grano według własnych zasad. W rok po założeniu, 21 października 1858 roku na dorocznym spotkaniu członków klubu, jego założyciele Creswick oraz Prest przedstawili oficjalne reguły gry w piłkę obowiązujące w ich klubie, które dziś znane są jako „Sheffield Rules”.
              Początkowo siłą rzeczy klub rozgrywał mecze między swoim własnymi zawodnikami. Stopniowo z upływem lat powstawały nowe kluby w okolicy, więc zaczęto rozgrywać mecze między klubami. Z czasem wiele klubów z północnej Anglii zaczęło grać według reguł ustalonych w Sheffield. Był to pierwszy klub piłkarski, który preferował piłkę kopaną a nie noszoną jak w rugby football. Obecnie Angielski Związek Piłki Nożnej (The Football Association) oraz FIFA oficjalnie uznają ten klub za pierwszy, czyli najstarszy klub piłki nożnej na świecie. Klub Sheffield FC przetrwał 157 lat i istnieje do dnia dzisiejszego a w obecnym sezonie 2014/2015 gra w Northern Premier League Division One South, czyli w angielskiej 8 lidze.

The Football Association (The FA) – pierwszy związek piłki nożnej

              Szybko zaczęły powstawać kolejne kluby. Kluby preferujące piłkę kopaną związane ze szkołami stosowały głównie Cambridge Rules a kluby nie związane ze szkołami grały na ogół według Sheffield Rules. Były też jeszcze kluby, w których stawiano na rugby football. W 1863 roku Ebenezer Cobb Morley, założyciel Barnes Rugby Football Club, zamieścił w gazecie Bell’s Life artykuł, w którym proponował stworzenie organizacji nadrzędnej zarządzającej footballem. Być może to właśnie pod wpływem tego artykułu 26 października 1863 roku w Freemasons’ Tavern przy Great Queen Street w Londynie spotkali się przedstawiciele kilkunastu klubów z Londynu i powołali do życia „The Football Association” (The FA), czyli związek piłki nożnej. Celem tej organizacji miało być stworzenie uniwersalnych zasad gry w football i zrzeszanie klubów uprawiających football według tychże zasad.
              Tylko przez niecałe 2 miesiące swojej działalności związek zrzeszał wszystkie kluby grające w football zarówne te, które piłkę kopały jak i te, które ją nosiły i rzucały. Nowy regulamin do gry w piłkę rodził się w bólach i przez te niecałe 2 miesiące był mieszaniną przepisów zaczerpniętych z Cambridge Rules, Sheffield Rules oraz rugby football. W dniu 8 grudnia 1863 roku The FA ogłosił ostateczną wersję regulaminu pod nazwą „the Laws of the Game”. Wersja ta nie zawierała już przepisów pozwalających grać rękoma. Niezadowolone z takiego obrotu sprawy kluby grające rugby football od razu opuściły organizację a kilka lat później, w 1871 roku, założyły swoją własną pod nazwą Rugby Football Union.
              W ten oto prosty sposób organizacja, która miała zajmować się szeroko pojętym footballem przekształciła się z organizację zajmującą się tylko piłką nożną. Wtedy też w Wielkiej Brytanii i na terenach jej podległych klasyczna piłka nożna zyskała miano „association football”, czyli football związkowy według zasad gry ustalonych przez The FA lub w skrócie „soccer” dla odróżnienia jej od innych odmian footballu (rugby, football amerykański, football australijski, football kanadyjski, football irlandzki).
              The Football Association istnieje do dziś i obecnie pełni rolę Angielskiego Związku Piłki Nożnej, czyli zarządza męską, kobiecą, młodzieżową, amatorską i zawodową piłką nożną w całej Anglii. A ponieważ jest to pierwszy, czyli najstarszy związek na świecie dlatego nazywa się po prostu „związek piłki nożnej” bez precyzowania, że „angielski”. W dniu 26 października 2013 roku związek obchodził okrągłą 150 rocznicę swego istnienia.

  Carlos Valderrama - biografia i ciekawostki

The Youdan Cup – pierwszy turniej piłki nożnej

              Po wycofaniu się zwolenników rugby football liczba członków zrzeszonych w The FA spadła drastycznie (około 10ciu w 1867 r.) a nowych nie przybywało. Na dokładkę mimo, iż kluby członkowskie zobligowane były do gry według regulaminu „the Laws of the Game” ustanowionego przez The FA to i tak większość z nich grała wedle Sheffield Rules. Tak więc przez kilka pierwszych lat swojego istnienia The FA musiał ostro rywalizować z regułami z Sheffield.
              Na początku 1867 roku klub Sheffield FC wraz z dwunastoma innymi klubami z okolicy założył pierwszy regionalny związek piłki nożnej pod nazwą The Sheffield Football Association, który oczywiście promował grę według zasad Sheffield Rules. Związek ten powołano w celu przeprowadzenia pierwszego turniej piłki nożnej, który na cześć sponsora rozgrywek i fundatora nagrody Thomasa Youdana (właściciel okolicznego teatru) nazwany został „Youdan Cup”. Turniej rozgrywano przez kilka kolejnych lat, oczywiście zgodnie z Sheffield Rules.

The Football Association Cup (The FA Cup) – pierwsze narodowe rozgrywki piłki nożnej

              W listopadzie 1871 roku The FA wystartowała, że swoim własnym turniejem rozgrywanym pod nazwą „The Football Association Cup”, który miał być odpowiedzią na Youdan Cup. Kluby grające według Sheffield Rules postanowiły w nim nie uczestniczyć, ponieważ przeprowadzany był według regulaminu „the Laws of the Game” ustanowionego w 1863 roku przez The Football Association. W 3 wydaniu tego turnieju, w sezonie 1873/74 wystartował klub Sheffield FC i tym samym zachęcił do udziału inne kluby z obozu Sheffield. Co jakiś czas The FA dodawał do swojego regulaminu gry przepisy zaczerpnięte z Sheffield Rules i w kolejnych latach coraz więcej klubów stosujących te zasady uczestniczyło w pucharze The FA.
              W 1877 roku The Football Association i Sheffield Football Association doszły do porozumienia, że dwa różne regulaminy gry tylko utrudniają rozgrywki między klubami i nastąpiła integracja obu regulaminów. Regulamin The FA „the Laws of the Game” wchłonął przepisy z Sheffield i stał się jedynym obowiązującym regulaminem dla klubów, które chciały współpracować ze związkiem The FA.
              W efekcie końcowym The Football Association osiągnął cel, w którym został powołany. Z organizacji lokalnej operującej w Londynie stał się ciałem zarządzającym piłką nożną w całej Anglii. Natomiast The FA Cup, turniej o zasięgu lokalnym zapoczątkowany w sezonie 1871/72 z udziałem 15 klubów, przekształcił się w ogólno narodowy turniej o Puchar Anglii i rozgrywany jest po dziś dzień. W chwili obecnej są to najstarsze rozgrywki piłki nożnej na świecie. W sezonie 2014/2015 odbywa się 134 wydanie turnieju i bierze w nim udział 736 klubów.

Anglia kontra Szkocja – pierwszy międzynarodowy mecz piłki nożnej

              W latach 1870-1872 The Football Association zorganizował w Londynie pięć meczy piłki nożnej pomiędzy reprezentacjami Anglii i Szkocji. Jednak nie były to prawdziwe mecze międzynarodowe i dziś nie są za takie uznawane, ponieważ reprezentacja Szkocji składała się z piłkarzy o szkockich korzeniach grających i mieszkających w Londynie. A na dodatek to The FA sam wybierał zawodników do szkockiej kadry. W Szkocji już po dwóch pierwszych meczach rozegranych w 1870 roku sytuacja ta wywołała zrozumiałe oburzenie, a ponieważ nie było tam jeszcze związku piłki nożnej szkockie środowisko piłkarskie nawiązało korespondencję z The FA i zaprosiło reprezentację Anglii do Szkocji w celu rozegrania prawdziwego meczu Anglia kontra Szkocja. Po długiej korespondencji, w październiku 1872 roku, The FA postanowił wysłać reprezentację Anglii do Szkocji wiedząc, że tam gra się według zupełnie innych przepisów.
              Do meczu doszło 30 listopada 1872 roku w Glasgow na terenie klubu krykieta West of Scotland Cricket Club przy Hamilton Crescent. Po zaciętej walce spotkanie zakończyło się bezbramkowym remisem w obecności 4000 widzów. Reprezentacja Anglii składa się z zawodników powołanych z kilku klubów, natomiast Szkocję reprezentował klub Queen’s Park Football Club. Mecz ten obecnie uznawany jest oficjalnie przez FIFA za pierwszy międzynarodowy mecz piłki nożnej. Trzeba przy tym pamiętać, że w 1872 roku związek The FA miał marginalne znaczenie w piłkarskim środowisku, miał zasięg lokalny w obrębie Londynu, zrzeszał niecałe 20 klubów, ciągle walczył z obozem Sheffield o pierwszeństwo a mimo to miał swój udział w zorganizowaniu meczu tej rangi. Który poniekąd sam sprowokował.
              Kilka miesięcy po tym meczu, dokładnie 13 marca 1873 roku, przedstawiciele Queen’s Park FC oraz kilku innych szkockich klubów powołali Szkocki Związek Piłki Nożnej (The Scottish Football Association). Na marginesie warto tutaj wspomnieć, że jest to najstarszy związek poza Anglią, a rozgrywki o Puchar Szkocji (The Scottish Football Association Cup) zapoczątkowane przez ten związek w 1874 roku są najstarszymi rozgrywkami poza Anglią. W sezonie 2014/2015 odbywa się 130 wydanie Scottish Cup i bierze w nim udział 90 klubów. Klub Queen’s Park Football Club założony w lipcu 1867 roku to najstarszy szkocki klub piłki nożnej, a równocześnie najstarszy założony poza Anglią. Funkcjonuje do dziś i w obecnym sezonie 2014/2015 gra w Scottish Football League Two, czyli w szkockiej 4 lidze. Natomiast liga szkocka założona w 1890 roku jest najstarszą ligą założoną poza Anglią.

The British Home Championship – pierwszy międzynarodowy turniej piłki nożnej

              W maju 1876 roku w Walii powstał Walijski Związek Piłki Nożnej (The Football Association of Wales), który był trzecim takim związkiem z kolei, a w listopadzie 1880 roku w Irlandii powstał Irlandzki Związek Piłki Nożnej (The Irish Football Association), który był czwartym związkiem w historii piłki nożnej. W 1880 roku Irlandia nie była podzielona na Republikę Irlandii i Irlandię Północną jak teraz i wtedy związek irlandzki reprezentował całą Irlandię. Po podziale Irlandii związek założony w 1880 roku reprezentuje tylko Irlandię Północną, natomiast Republika Irlandii powołała swój własny związek.
              W 1880 roku wszystkie cztery narody tworzące Wielką Brytanię posiadały już narodowe związki piłki nożnej. Dzięki temu stało się możliwe rozgrywanie meczy towarzyskich pomiędzy tymi narodami. Jednak grały one według swoich własnych przepisów i powrócił problem sprzed lat, czyli brak jednakowych reguł. Przyjęto rozwiązanie tymczasowe polegające na tym, iż grano zgodnie z przepisami gospodarza meczu i podjęto próby rozwiązania tej kwestii.
              Przedstawiciele czterech związków krajowych spotkali się 6 grudnia 1882 roku w Manchesterze w celu uchwalenia regulaminu do gry w piłkę nożną obowiązującego na terenie całej Wielkiej Brytanii. I w tym celu podczas spotkania powołali organizację pod nazwą „The International Football Association Board”, czyli Międzynarodowa Rada Piłkarska, której zadaniem było opracowanie takowego regulaminu. Na tym samym spotkaniu podjęto także decyzję o stworzeniu corocznych rozgrywek pomiędzy reprezentacjami Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii, którym nadano nazwę „The British Home Championship” (Mistrzostwa Brytyjskie).
              Pierwsze Mistrzostwa Brytyjskie przeprowadzono w sezonie 1883/84 i rozgrywano je przez dobre 100 lat do sezonu 1983/84. Dominowały w nich reprezentacje Anglii i Szkocji, a Walii i Irlandii nie odgrywały większej roli. Po 100 latach zaprzestano organizacji British Home Championship z kilku powodów. Po pierwsze Mistrzostwa Świata i Mistrzostwa Europy stały się tak ważnymi turniejami, iż cztery związki narodowe z Wysp Brytyjskich powoli traciły zainteresowanie własnymi lokalnymi Mistrzostwami Brytyjskimi. Po drugie zamieszki i akty wandalizmu na meczach Anglii i Szkocji. Po trzecie konflikt w Irlandii Północnej spowodowany próbami oderwania jej od Wielkiej Brytanii i zjednoczenia z Irlandią.
              Jeśli chodzi o The International Football Association Board (IFAB) to istnieje do dziś i w dalszym ciągu ustala przepisy gry w piłkę nożną, pilnuje ich przestrzegania oraz rozstrzyga kwestie sporne co do ich właściwej interpretacji. Początkowo jej członkami byli jej założyciele, czyli związki: angielski, szkocki, walijski i irlandzki. W 1904 roku powstała FIFA nadzorująca światową piłkę nożną i przejęła od Międzynarodowej Rady Piłkarskiej jej regulamin gry, zwany potocznie „the Laws of the Game”. W 1913 roku FIFA została przyjęta do Rady i stała się jej piątym członkiem. I w takim składzie Rada działa do dziś.

  Jan Koller – czeska legenda, biografia i ciekawostki

The Football League – pierwsza liga piłki nożnej, zawodowstwo i pierwsze pieniądze

              Zgodnie z regulaminem ustanowionym przez The Football Association kluby przystępujące do związku The FA powinny mieć status amatorski. Jednak już około 1880 roku niektóre kluby zaczęły opłacać swoich zawodników. Robiono to potajemnie, żeby nie podpaść związkowi i żeby z niego nie wylecieć. W następnych latach coraz więcej klubów zaczęło płacić piłkarzom w tajemnicy. W końcu kluby zaczęły wywierać naciski na The FA, aby związek zaakceptował kluby zawodowe. Pod wpływem tych nacisków z obawy, że kluby wypiszą się ze związku, 20 lipca 1885 The FA zalegalizował zawodowstwo w piłce nożnej.
              Pojawiały się kolejne kluby zawodowe, nowo zakładane a także przekształcane z amatorskich. Dotychczasowe sposoby finansowania ich działalności – sponsorowanie przez właściciela, nagrody z wygranych turniejów, dochód z biletów na mecze, które były rozgrywane rzadko i nieregularnie – przestały być wystarczające. Kluby potrzebowały więcej meczy i więcej pieniędzy, aby normalnie funkcjonować.
              2 marca 1888 roku William McGregor dyrektor klubu Aston Villa FC napisał list skierowany do sekretarza własnego klubu oraz do kilku innych klubów, w którym zaproponował opracowanie wspólnego terminarza gier pomiędzy klubami, aby mecze rozgrywane były często i regularnie. Pierwsze wstępne spotkanie przedstawicieli klubów w tej sprawie odbyło się 23 marca 1888 roku w Anderton’s Hotel w Londynie. Drugie spotkanie miało miejsce 17 kwietnia 1888 roku w Royal Hotel w Manchesterze i zakończyło się stworzeniem nowych rozgrywek między klubami, które przyjęły nazwę „The Football League”.
              Jeszcze w tym samym roku, 8 września 1888 roku, wystartował pierwszy sezon Ligi z udziałem 12 klubów z północnej i środkowej Anglii, które przyczyniły się do jej powstania. Błyskawicznie, bo już w 1889 roku pojawiła się konkurencja. 12 innych klubów z północnej i środkowej Anglii założyło swoją własną ligę o nazwie „The Football Alliance”. Po trzech latach funkcjonowania, w 1892 roku, The Football Alliance przyłączyła się do The Football League. The Football League stała się pierwszą dywizją (The Football League First Division) a The Football Alliance stała się drugą dywizją (Football League Second Division). Przez kilka pierwszych lat najsłabsze zespoły z pierwszej dywizji grały mecze barażowe z najsilniejszymi zespołami drugiej dywizji o utrzymanie w Lidze. Zwycięzcy baraży w kolejnym sezonie grali w pierwszej dywizji. W 1898 roku wprowadzono system spadków i awansów pomiędzy dywizjami bez konieczność rozgrywania dodatkowych meczy.
              Początkowo The Football League była ligą lokalną funkcjonującą w Anglii północnej i zachodniej. Pod koniec XIX wieku w Anglii powstały jeszcze inne ligi lokalne: wspomniana wczesniej liga The Football Alliance, liga The Northern Football League w Anglii północnej i liga The Southern Football League w Anglii południowej. Jednak z czasem przyłączyły się one do The Football League, która w ten sposób objęła swoim zasięgiem całą Anglię.

FIFA

              Od 1889 roku związki krajowe zaczęły powstawać także poza Wielką Brytanią. W 1889 roku związek piłki nożnej został założony w Danii i Holandii, w 1891 w Nowej Zelandii, w 1892 w Republice Południowej Afryki i Singapurze, w 1893 w Argentynie, w 1895 w Belgii, Szwajcarii, i Chile, w 1898 w Włoszech, w 1900 w Niemczech, na Malcie i w Urugwaju, w 1901 w Czechach i na Węgrzech, w 1902 w Norwegii i Gujanie a w 1904 w Austrii i Szwecji.
              Podobnie jak wcześniej powstawanie klubów wymusiło stworzenie krajowych związków piłki nożnej, które zrzeszają te kluby tak teraz powstawanie krajowych związków wymusiło stworzenie nadrzędnej organizacji zrzeszającej te związki. Ponieważ piłka wywodziła się z Anglii, więc w Europie oczekiwano, że to The FA lub The International Football Association Board podejmie się roli organizatora międzynarodowej piłki nożnej. Kiedy okazało się, że na Wyspach Brytyjskich nie palą się do objęcia przewodnictwa nad piłką ogólno światową Europa postanowiła poradzić sobie bez Anglii.
              Z inicjatywy Roberta Guerina, działacza Union des Societes Francaises de Sports Athletiques, dnia 21 maja 1904 roku w Paryżu zebrali się przedstawiciele związków piłki nożnej z Belgii, Danii, Holandii, Szwecji, Szwajcarii, hiszpańskiego klubu Madrid CF oraz francuskiej uni atletycznej zarządzającej footballem we Francji i utworzyli organizację, która przyjęła nazwę „Federation Internationale de Football Association” (FIFA), czyli Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej. Jej głównym zadaniem stało się zarządzanie piłką nożną na całym świecie. Piłka nożna przeszła długą drogę i ze sportu lokalnego stała się sportem globalnym, stała się najpopularniejszym sportem na świecie.

archiwumfutbolu.pl